Cụ thể, hiện nay, tất các loại xe ôtô, xe mô tô hai bánh có lắp động cơ nhiệt đang lưu thông và sản xuất mới ở Việt nam có tiêu chuẩn khí thải mức 2 (EURO 2) và sử dụng nhiên liệu xăng hoặc đi-ê-zen có chất lượng tương ứng với các quy chuẩn do Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành. Việc áp dụng tiêu chuẩn khí thải theo mức 2 đối với ô tô, xe máy đã thể hiện quan điểm về việc nâng cao chất lượng môi trường không khí của Chính phủ mặc dù điều kiện cụ thể của Việt Nam còn rất nhiều khó khăn khi thực hiện do một số lượng lớn ô tô, xe máy cũ có nguồn gốc xuất xứ từ nhiều nước khác nhau đang được sử dụng. Hiện nay, tiêu chuẩn về khí thải và an toàn đối với xe ô tô tại Việt Nam do Bộ GTVT xây dựng dựa trên cơ sở tiêu chuẩn an toàn của các nước có nền công nghiệp ô tô phát triển, phù hợp với điều kiện của Việt Nam (Do Cục Đăng kiểm-Bộ GTVT chịu trách nhiệm đăng kiểm), tiêu chuẩn này được Bộ GTVT cập nhật thường xuyên. Khi các hãng ô tô cung cấp sản phẩm tại thị trường Việt Nam thì sản phẩm phải phù hợp đặc điểm của thị trường Việt Nam (về điều kiện khí hậu, hạ tầng giao thông, các yêu cầu về bảo vệ môi trường và của người tiêu dùng,…) và phải đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn liên quan của Việt Nam. Để được lưu hành tại Việt Nam, ô tô phải được Cục Đăng kiểm kiểm tra và cấp giấy chứng nhận đáp ứng tiêu chuẩn an toàn theo quy định của Việt Nam.

Nhằm hạn chế phát thải các khí độc hại gây ô nhiễm không khí, đặc biệt là tại các đô thị lớn, góp phần bảo vệ môi trường, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 49/2011/QĐ-TTg ngày 01 tháng 09 năm 2011về việc quy định lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải đối với xe ô tô, xe mô tô hai bánh sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới. Lộ trình cụ thể được quy định tại Điều 4 của Quyết định 49/2011/QĐ-TTg cụ thể như sau:

“1. Các loại xe ôtô sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới phải áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 4 và mức 5 như sau:

a) Tiêu chuẩn khí thải mức 4 từ ngày 01 tháng 01 năm 2017.

b) Tiêu chuẩn khí thải mức 5 từ ngày 01 tháng 01 năm 2022.

2. Các loại xe mô tô hai bánh sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới phải áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 3 từ ngày 01 tháng 01 năm 2017”.

Như vậy, theo Quyết định 49/2011/QĐ-TTg: từ ngày 01 tháng 01 năm 2017 tiêu chuẩn mức khí thải cho các loại xe ôtô, xe mô tô hai bánh có lắp động cơ nhiệt sẽ bao gồm: mức 2 (đối với ô tô, xe máy đã được đưa vào sử dụng trước 01/01/2017), mức 3 (cho xe máy đưa vào sử dụng sau 01/01/2017) và mức 4 (cho xe ô tô đưa vào sử dụng sau 01/01/2017); từ ngày 01 tháng 01 năm 2022 tiêu chuẩn mức khí thải cho các loại xe ôtô, xe mô tô hai bánh có lắp động cơ nhiệt sẽ bao gồm: mức 2, mức 3 và mức 5.

Thực hiện Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, ngành đã và đang tích cực triển khai thực hiện các nhiệm vụ được giao tại Quyết định 49/2011/QĐ-TTg. Bộ Giao thông vận tải đã xây dựng và ban hành QCVN 86:2015/BGTVT về tiêu chuẩn khí thải mức 4 đối với xe ô tô sản xuất và lắp ráp mới; chuẩn bị năng lực kỹ thuật, cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ việc kiểm tra khí thải. Bộ Tài chính đã phối hợp với Bộ Giao thông vận tải xây dựng và ban hành biểu phí thử nghiệm khí thải tại Thông tư 195/2011/TT-BTC ngày 26 tháng 12 năm 2011. Bộ Khoa học và Công nghệ đã sửa đổi và ban hành QCVN 1:2015/BKHCN quy định các chỉ tiêu kỹ thuật đối với xăng, nhiên liệu điêzen, nhiên liệu sinh học với các mức 2, mức 3, mức 4; Bộ Khoa học và Công nghệ đã phối hợp với các Bộ, ngành ban hành các tiêu chuẩn Việt Nam về nhiên liệu, các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải xe mô tô và ô tô. Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam cho biết, để có thể cung cấp ra thị trường ô tô đạt tiêu chuẩn khí thải mức 4 từ ngày 01 tháng 01 năm 2017, các nhà sản xuất ô tô đã chuẩn bị cho kế hoạch sản xuất và lắp ráp từ thời gian trước.

Theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, động cơ và nhiên liệu (xăng dầu) cho các loại loại xe ôtô, xe mô tô hai bánh có lắp động cơ nhiệt cũng bao gồm các mức tương ứng với tiêu chuẩn khí thải. Xăng dầu mức 2 được sử dụng cho các loại xe ôtô, xe mô tô hai bánh có lắp động cơ nhiệt đang lưu thông hiện nay. Xăng dầu mức 3, mức 4, mức 5 được sử dụng cho xe ôtô, xe mô tô hai bánh có lắp động cơ nhiệt sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới.

Thực hiện Quyết định số 49/2011/QĐ-TTg, ngày 11 tháng 11 năm 2015 Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 01:2015/BKHCN về xăng, nhiên liệu điêzen và nhiên liệu sinh học ban hành kèm theo Thông tư số 22/2015/BKHCN-TT. Theo Quy chuẩn này, trên thị trường có thể tồn tại 09 loại xăng không chì: RON90-II; RON92-II; RON95-II; RON92-III; RON95-III; RON98-III; RON92-IV; RON95-IV; RON98-IV (trước đây chỉ có 3 loại). Tương tự như vậy chủng loại sản phẩm đối với xăng E5 và E10 và điêzen cũng tăng lên gấp 3 lần.

Như vậy, sau ngày 01 tháng 01 năm 2017 trên thị trường số chủng loại xăng dầu có thể sẽ tăng gấp 3 lần hiện nay. Điều này sẽ gây khó khăn cho các cơ quan quản lý nhà nước khi thực hiện quản lý về thuế, phí, chống gian lận thương mại; gây khó khăn cho các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu, các thương nhân phân phối xăng dầu do phải đầu tư thêm về hạ tầng hệ thống phân phối, hệ thống quản lý nội bộ; gây khó khăn cho người tiêu dùng trong việc lựa chọn loại xăng dầu phù hợp.

Theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương có trách nhiệm “Chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan bảo đảm sản xuất, nhập khẩu và cung ứng nhiên liệu sử dụng cho xe cơ giới có chất lượng theo đúng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia”. Để thực hiện nhiệm vụ, Bộ Công Thương đã chủ trì phối hợp với các Bộ: Giao thông vận tải, Khoa học và Công nghệ, Tài Chính; một số đầu mối về sản xuất và kinh doanh xăng dầu như Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam; các hiệp hội và các đơn vị liên quan đánh giá việc thực hiện Quyết định 49/2011/QĐ-TTg. Bộ Công Thương đã tổng hợp các ý kiến của các Bộ, ngành theo các nội dung: Về lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải đối với xe ô tô, xe mô tô hai bánh sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới; về tình hình sản xuất và kinh doanh xăng dầu; về hiện trạng các loại xe ôtô, xe mô tô hai bánh có lắp động cơ nhiệt đang lưu thông và sản xuất mới; về ảnh hưởng đến Dự án hỗ trợ Chương trình biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh.

Từ các phân tích trên Bộ Công Thương đã đề xuất các giải pháp đảm bảo hài hòa lợi ích của doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh xăng dầu, các doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu ô tô, xe máy, đảm bảo việc sản xuất, nhập khẩu và cung ứng nhiên liệu đáp ứng nhu cầu thực tế về việc thực hiện lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải động cơ để báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định.

Theo Vụ KHCN